Τα καλούπια

Τα στοιχεία των καλουπιών για την κατασκευή δομικών στοιχείων οπλισμένου σκυροδέματος, χωρίζονται σε τέσσερεις κατηγορίες:

1. Επιφανειακά στοιχεία ή πετσώματα

2. Οριζόντια φέροντα στοιχεία ή δοκοί

3. Σκαλωσιές ή ικριώματα

4. Βοηθητικά στοιχεία ή κλειδιά

Τα στοιχεία των καλουπιών μπορεί επίσης να είναι συμβατικά, ή βιομηχανικά. Των συμβατικών καλουπιών τα στοιχεία είναι κυρίως από φυσικό ξύλο και ανάλογα με τις διατομές τους έχουν και τα παρακάτω ονόματα:

• σανίδα (τάβλα) με συνηθισμένο πάχος 22 mm, πλάτος 80 έως 150 mm, και μήκος 2.30 έως 4.50 m

• καδρόνι (λατάκι) με συνηθισμένη διατομή 80x80 mm και μήκη 2.40 έως 4.50 m

• δοκός ή ταμπάνι με συνηθισμένη διατομή 80 έως 120 mm επί 120 έως 200 mm σε μήκη 2.50 έως 5.00 m

• μπετοφόρμ πάχους 18 έως 25 mm και διαστάσεις πλάτους 1.25 m επί μήκος 2.50 m

• μαδέρι πάχους 50 mm, πλάτους 200 έως 300 mm και μήκους 4.0 m.

Σε μια συμβατική σκαλωσιά τα στοιχεία της είναι κατασκευασμένα από κοίλες σιδερένιες διατομές με συνήθη διάμετρο περίπου Ø50. Με τις διατομές αυτές κατασκευάζονται οι σωλήνες και τα πλαίσια.

Τα πλαίσια συνήθως έχουν ύψος από 1.20 έως 2.50 m και με συνδυασμό πύργων, πατώβιδας και την πάνω βίδα Ψ μπορούν να φτάσουν σχεδόν σε οποιοδήποτε ύψος. Συνήθως τα πλαίσια ενώνονται μεταξύ τους, κατά την εγκάρσια έννοια, με διαγώνιους συνδέσμους τα λεγόμενα χιαστά, που είναι κατασκευασμένα από κοίλες σιδερένιες διατομές Ø25 έως Ø30 συνθέτοντας τους πύργους.

Τα βοηθητικά στοιχεία (κλειδιά) των καλουπιών των κολονών, εξασφαλίζουν τη θέση των πλευρικών στοιχείων από τις «υδροστατικές» πιέσεις που εξασκούνται κατά τη σκυροδέτηση. Το μεγαλύτερο πρόβλημα πλευρικών ωθήσεων εμφανίζεται στις κολόνες και τα τοιχεία, λόγω του μεγάλου ύψους που έχουν και επομένως λόγω των μεγάλων πλευρικών πιέσεων που δέχονται. Τα κλειδιά συνήθως είναι μεταλλικά μεταβλητού μήκους και τοποθετούνται σε αποστάσεις από 200 έως 500 mm.

Τα στοιχεία των βιομηχανικών καλουπιών είναι συνδυασμός ξύλου, σιδήρου, αλουμινίου και πλαστικού και τα ονόματά τους ποικίλουν ανάλογα με τη βιομηχανία που τα παράγει.

Τα πλεονεκτήματα των βιομηχανικών ξυλοτύπων είναι:

- υψηλή ποιότητα κατασκευής

- μικρός αριθμός προσωπικού

- ταχύτητα εκτέλεσης

- πολιτισμένες συνθήκες εργασίας

- ασφάλεια εργαζομένων

- επίτευξη λείων επιφανειών που μπορούν να παραμένουν ανεπίχριστες

Τα μειονεκτήματα των βιομηχανικών ξυλοτύπων είναι:

- υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης

- ανάγκη ύπαρξης ακριβούς μελέτης εφαρμογής σε κάθε έργο

- ανάγκη χρήσης γερανού

- η χρήση λείων πετσωμάτων δημιουργεί επιφάνειες με μικρή πρόσφυση σοβάδων

- μικρή ευελιξία σε μικρές και πολύπλοκες κατασκευές

Εξετάζοντας τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των βιομηχανικών ξυλοτύπων με την αντίστοιχη βαρύτητά τους, προκύπτει σαφής υπεροχή των βιομηχανικών ξυλοτύπων σε σχέση με τους συμβατικούς. Αν ληφθεί υπόψη και η προβλεπόμενη επικράτηση της χρήσης του αυτοσυμπυκνούμενου σκυροδέματος (βλέπε § 2.4.9) στις αντισεισμικές κατασκευές, ίσως οι βιομηχανικοί ξυλότυποι να αποτελούν την ιδανική λύση, δεδομένου ότι μπορούν να αντέξουν τις μεγάλες πιέσεις που εξασκούνται στο εσωτερικό των καλουπιών.

Στη συνέχεια φαίνονται τρεις περιπτώσεις καλουπώματος με βιομηχανικούς ξυλοτύπους, όπου το χαρακτηριστικό τους στοιχείο είναι το μεγάλο ύψος των δομικών στοιχείων.

Το καλούπωμα των δοκών και των πλακών γίνεται με την χρησιμοποίηση σύνθετων ξύλινων δοκών διπλού ταυ και με μπετοφόρμ χωρίς καρφώματα. Τα ικριώματα είναι αλουμινίου. Το ξε-καλούπωμα γίνεται με την απελευθέρωση των ειδικών πείρων στην κορυφή των ικριωμάτων, που έτσι υποχωρούν ελεγχόμενα κατά 50 mm περίπου, χωρίς φθορές και χωρίς κίνδυνο ατυχήματος.

Το καλούπωμα του τοιχείου ύψους 5.50 m και η τοποθέτηση της εξέδρας εργασίας είναι θέμα λίγων λεπτών, ενώ ακόμα πιο γρήγορο, καθαρό και ασφαλές είναι το ξεκαλούπωμα.

Η κολόνα αυτή έχει ύψος 5.50 m και καλουπώνεται ταχύτατα, σε διαστάσεις διατομής που είναι πολλαπλάσια των 50 mm. Σφίγγεται με πεταλούδες σε προκαθορισμένες θέσεις και στηρίζεται προσωρινά με ελαφρούς διαγώνιους συνδέσμους. Η πλατφόρμα εργασίας στην κορυφή της κολόνας και η σκάλα, τοποθετούνται και αφαιρούνται σε λίγα λεπτά της ώρας.

Εφόσον οι επιφάνειες των τοιχείων, των δοκών και των πλακών πρόκειται να σοβατιστούν, απαιτείται καλό πλύσιμο με τη βοήθεια αντλιών πίεσης της τάξεως των εκατό ατμοσφαιρών και βέβαια στη συνέχεια απαιτούνται οι κατάλληλες πρακτικές για καλή πρόσφυση του σοβά.

Σε περίπτωση ιδιαίτερα επιμελημένης εφαρμογής βιομηχανικών ξυλοτύπων, είναι αξιοσημείωτη και η περίπτωση αποφυγής σοβάδων, λόγω της άριστης και έτοιμης για χρωματισμό επιφάνει-ας.

Παρατήρηση:

Στην αρτιότερη και οικονομικότερη κατασκευή υποστυλωμάτων κυκλικής διατομής οδηγεί η χρήση καλουπιών από αδιαβροχοποιημένο χαρτόνι, ή από λαμαρίνα, ή από πλαστικό.